Ignacy Jan Paderewski, Dzieła wszystkie, red. Małgorzata Perkowska-Waszek, Kraków: Musica Iagellonica, 1997-

Tom 1: Utwory fortepianowe op. 1-6, 8-9 (red. tomu Bożena Lewandowska, Małgorzata Perkowska-Waszek)

Tom I Dzieł wszystkich I.J. Paderewskiego obejmuje utwory fortepianowe oznaczone liczbą opusową 1-6 i 8-9, które w większości były wydane po raz pierwszy przed ponad 100 laty w berlińskiej firmie Ed. Bote und G. Bock. Obecna edycja zawiera również kilka utworów, które są drukowane po raz pierwszy; nie były dotąd znane ani biografom, ani też pianistom wykonującym kompozycje Paderewskiego. Chodzi tu o młodzieńczą Suitę Es-dur op. 1 (oznaczoną w obecnym wydaniu numerem op. 1[a] dla odróżnienia od Zwei Klavierstücke op. 1 wg wydania berlińskiego), a także Starą suitę (na trzy głosy) op. 3 oraz Mazurek G-dur, należący do zbioru Tańców polskich op. 9, który w najwcześniejszej wersji był pierwszym tańcem cyklu; nie został jednak włączony do berlińskiej edycji. Mazurek ten zamieszczamy na końcu tomu jako op. 9 nr 1[a]. Powyższe utwory reprezentują bardzo wczesny okres twórczości Paderewskiego, powstały bowiem w latach 1879-84, na długo zanim jako pianista stał się światowej sławy muzykiem.

[ze wstępu Małgorzaty Perkowskiej-Waszek]

Tom 2: Utwory fortepianowe op. 10-12, 14-16 (red. tomu Aleksandra Patalas)

Tom II Dzieł wszystkich I.J. Paderewskiego zawiera utwory fortepianowe op. 10-12 oraz 14-16, które niegdyś należały do repertuaru koncertowego kompozytora i były znane szerokiej publiczności niemal na całym świecie. Są to głównie miniatury fortepianowe, jak m.in. Pieśń miłosna z op. 10, Menuet, Sarabanda i Krakowiak fantastyczny z op. 14, ponadto Legenda, Melodia i Nocturn z op. 16. Menuet G-dur op. 14 nr 1 zdobył legendarną wręcz popularność i jest do dziś zapewne najpowszechniej rozpoznawanym utworem Paderewskiego. Tom niniejszy zawiera też większe formy, m.in. Wariacje a-moll op. 11, Thème varié op. 16 nr 3 czy Toccatę „Na pustyni" op. 15. I te utwory były niegdyś znane, ceniła je zwłaszcza i propagowała Anette Jesipowa, sławna w owym czasie w Europie pianistka. Pochlebne opinie na temat tych utworów wyrażali też recenzenci, piszący o twórczości Paderewskiego na krótko przed jego debiutem paryskim. Osobne miejsce przypada w tym tomie dwu cyklom pieśni i tańców tatrzańskich op. 12, opracowanym przez Paderewskiego na fortepian na 2 i na 4 ręce. Są to najwcześniejsze przykłady sięgnięcia po oryginalny folklor góralski na gruncie literatury fortepianowej i fakt ten był pozytywnie oceniony m.in. przez Władysława Górskiego na łamach „Tygodnika Ilustrowanego" (z 27 X 1883 nr 42) w niedługim czasie po wykonaniu utworów. Album tatrzańskie Paderewskiego nie przetrwało jednak próby czasu, głównie w kontekście twórczości „tatrzańskiej" Karola Szymanowskiego, i choć jest dziś niekiedy wykonywane, stanowi raczej ciekawostkę muzyczną, przykład salonowej, a nawet humoreskowej interpretacji folkloru przez Paderewskiego.

[ze wstępu Małgorzaty Perkowskiej-Waszek]

Tom 3: Utwory fortepianowe op. 21, 23 (red. tomu Alicja Jarzębska)

Tom III Dzieł wszystkich I.J. Paderewskiego zawiera dwie monumentalne kompozycje fortepianowe, Sonatę es-moll op. 21 oraz Wariacje i fugę es-moll op. 23, obydwie ukończone w 1903 r., kiedy to Paderewski tworzył ostatnie już w swym dorobku dzieła. W czasie dłuższej, rocznej przerwy w podróżach koncertowych, gdy artysta przebywał w swej szwajcarskiej siedzibie Riond-Bosson w Morges, powstał też cykl 12 pieśni op. 22 do sł. Catulle Mendèsa oraz szkice Symfonii h-moll. Pierwsze szkice Sonaty op. 21 pochodzą jednak już z 1887 r., tj. z okresu studiów pianistycznych w Wiedniu; sukces, jaki odniósł Paderewski po swym debiucie paryskim w marcu 1888 r., na długi czas odsunął go od pracy kompozytorskiej i dlatego też m.in. sonata fortepianowa […] ukończona została wiele lat później. Wariacje i fuga es-moll op. 23 ukończone zostały – podobnie jak Sonata op. 21 – w 1903 r., ale pracę nad tym utworem rozpoczął kompozytor już w 1885 r., kiedy komponował dwa inne cykle fortepianowych wariacji, Wariacje i fugę a-moll op. 11 oraz Thème varié A-dur op. 16. Utwory te powstały w początkowym okresie jego aktywności twórczej, noszą jeszcze znamiona młodzieńczego stylu kompozytorskiego, natomiast ukończone niemal 20 lat później Wariacje i fuga op. 23 są dziełem, w którym uwydatnione zostały charakterystyczne cechy warsztatu twórczego doświadczonego już kompozytora.

[ze wstępu Alicji Jarzębskiej]

Tom 4: Utwory fortepianowe bez numeracji opusowej (red. tomu Andrzej Sitarz)

Tom IV Dzieł wszystkich I.J. Paderewskiego zawiera 11 nie opusowanych kompozycji fortepianowych: Walc F-dur, Mazurek F-dur, Impromptu F-dur, dwa kanony zatytułowane Z uczniowskiej teki, dwa Intermezzi, Powódź, Miniaturę Es-dur, Mazurek G-dur i Canzonę (Pieśń bez słów), które pochodzą (z wyjątkiem Canzony) głównie z młodzieńczego okresu twórczości kompozytora. Niektóre z nich nie były dotychczas wydane i zachowały się wyłącznie w postaci rękopisów (Walc F-dur, Mazurek F-dur, Miniatura Es-dur), inne ukazały się drukiem jednorazowo w okazjonalnych publikacjach (Powódź, Mazurek G-dur), część wydano jako dodatek do pisma „Echo Muzyczne" (Impromptu F-dur, dwa kanony, dwa Intermezzi). Canzona, kompozycja późniejsza i zapewne najbardziej zasługująca na miano dojrzałej, ukazała się drukiem kilkakrotnie za życia kompozytowa. Utwory te odnalazła w większości M. Perkowska-Waszek, poszukując źródeł niezbędnych do opracowania Katalogu tematycznego dzieł Ignacego J. Paderewskiego.

[ze wstępu Andrzeja Sitarza]

Tom 5: Utwory kameralne (red. tomu Barbara Krzemień-Kołpanowicz)

Tom V Dzieł wszystkich I.J. Paderewskiego obejmuje cztery kompozycje kameralne: Sonatę a-moll na skrzypce i fortepian op. 13 oraz trzy utwory, które zostały odnalezione w latach 1986-88, tak więc nie figurowały do niedawna w spisach kompozycji żadnego z autorów piszących o Paderewskim; nie były też dotąd wydane. Są to: dwie miniatury na skrzypce i fortepian – Pieśń F-dur i Romans A-dur op. 7[b], oraz Wariacje F-dur na kwartet smyczkowy. Sonatę a-moll uważano więc niesłusznie za jedyne dzieło kameralne Paderewskiego.

[ze wstępu Małgorzaty Perkowskiej-Waszek]

Tom 6: Pieśni (red. tomu Małgorzata Perkowska-Waszek)

Tom VI Dzieł wszystkich I.J. Paderewskiego zawiera wszystkie zachowane pieśni na głos z towarzyszeniem fortepianu oraz jedyną skomponowaną przez Paderewskiego pieśń na chór męski z towarzyszeniem fortepianu lub orkiestry dętej, pt. Hej, Orle Biały. Decydowano włączyć i tę pieśń do niniejszego zbioru, ponieważ niewielkie rozmiary pieśni nie uzasadniają wydawanie jej oddzielnie, zaś planowany ostatni tom Dzieł Varia – zawierać będzie utwory nie ukończone, szkice, projekty. W niniejszym tomie zamieszczono również, oprócz wszystkich znanych dotąd pieśni Paderewskiego (op. 7, op. 18, op. 22), nie wydaną dotychczas pieśń pt. Konwalijka (Nie będę Cię rwała…), która była skomponowana jako piąta z cyklu pieśni do słów Adama Asnyka i nie została wdana, a także nie znaną powszechnie pieśń do francuskiego tekstu Théophile'a Gautiera Dans la forêt. Kompozycję tę wydano w 1896 r. w Londynie i Nowym Jorku prawdopodobnie w niewielkim nakładzie, tak więc w Polsce jedyne zachowane egzemplarze druku znajdują się (od 1974 r.) w Ośrodku Paderewskiego w Krakowie. Jeden egzemplarz pieśni posiada też Biblioteka Kongresowa w Waszyngtonie.

[ze wstępu Małgorzaty Perkowskiej-Waszek]

Tom 8: Fantazja polska na tematy własne op. 19 (red. tomu Małgorzata Perkowska-Waszek)

Prezentowany tom VIII Dzieł wszystkich I.J. Paderewskiego zawiera Fantazję polską na tematy własne gis-moll na fortepian i orkiestrę, trzeci utwór orkiestrowy w jego dorobku kompozytorskim (obok młodzieńczej Uwertury oraz Koncertu fortepianowego a-moll op. 17); w 1909 r. powstać miała jeszcze tylko monumentalna Symfonia h-moll, ostatni właściwie utwór skomponowany przez wybitnego pianistę. Od chwili debiutu w 1888 r. w Paryżu artysta poświęcił się już niemal całkowicie działalności koncertowej i wiele miesięcy w roku spędzał na podróżach, a jedynie latem, w przerwach wakacyjnych, próbował w okresie 1888-1903 powrócić do pracy kompozytorskiej.

[ze wstępu Małgorzaty Perkowskiej-Waszek]

Tom 10: Uwertura; Suita (red. tomu Wojciech M. Marchwica)

Zawarte w tomie X Dzieł wszystkich I.J. Paderewskiego dwie kompozycje – Uwertura Es-dur na orkiestrę symfoniczną i Suita G-dur na orkiestrę smyczkową – pochodzą z wczesnego, młodzieńczego okresu twórczości kompozytora i są dotychczas nie znane ogółowi słuchaczy, a nawet muzykologów [...]; ich autografy odnalazła w 1986 r. Małgorzata Perkowska-Waszek w zbiorach biblioteki Akademii Muzycznej w Warszawie, gdzie znajdował się autograf Suity oraz części końcowej Uwertury (od t. 298). Początkowy fragment Uwertury trafił po wojnie ze Szwajcarii do Krakowa (wraz z księgozbiorem Paderewskiego) i znajduje się obecnie w zbiorach Ośrodka Paderewskiego w Krakowie. Dopiero po zlokalizowaniu w Warszawie brakującego fragmentu rękopisu można było cały tekst muzyczny uporządkować, ułożyć w całość. W obecnym wydaniu odtworzono pierwotny układ Uwertury na podstawie szkicu instrumentacyjnego i analizy muzykologicznej całości utworu.

[ze wstępu Wojciecha M. Marchwicy]